Değer akışı analizi çalışmaları sırasında çok sık karşılaşılan soruların biri de cevap süresinin hesaplanmasıdır. Bunu yaparken temel olarak stokların cevap süresine dahil edilme şekli önem kazanmaktadır. Eğer yeterince doğru bir sistem kullanılmazsa ya cevap süresi çok uzun çıkacak veya gereğinden kısa çıkacaktır. Bu da, proje ekibini hatalı işlemlere yönelteğinden, çalışmalara engel olacaktır.
Bldiğiniz üzere her bir çalışma istasyonundan önce ve sonra elde oluşan stoklar -ki bunlar çoğunlukla takip edilmeyen stoklardır.- tek tek tespit edilerek değer akışı haritası üzerinde belirtilmektedir. Bu stok miktarları cevap süresine nasıl etki eder? Çünkü stokların bazırları hammadde, bazırları yarı ürün ve bazıları da üründür. Bunları toplamak elma ile armudu toplamak, göz ardı etmek ise en önemli muda olan stokları göz ardı etmek demektir. Stokları sisteme nasıl dahil etmeliyiz? Gelin bunun için kullanılan yöntemleri inceleyelim
Stokları cevap süresine dahil etmenin çeşitli yolları vardır. Bu yollar şu şekilde sıralanabilir:
- En büyük stok gün sayısını almak: Bu sistemde bir ürünü oluşturan stoklardan stok gün sayısı en büyük olanı alıp diğerlerini göz ardı etme prensibi kullanılır. Bu sistemin en büyük olumsuzluğu, örneğin bir barkod etiketi aylarca yetiyor olabilir ve diğer stoklar çok düşük olabilir buduruda cevap süresi çok büyük olacağından büyük hataya neden olabilir.
Böyle bir durumda stok gün sayısı önemli kalemler ele alınarak hesaplanabilir. Ancak burada önem olarak belirlenmesi gereken stokun ürün üzerindeki önemi mi yoksa stok kaleminin üretim üzerindeki önemimidir. Tartışma burada başlayacaktır. Çünkü etiket olmadan üretim yapılamayacağıdan aslında ürünün maliyetini oluşturan en büyük malzeme ile ürün maliyeti için göz ardı edilebilecek olan etiket üretim bakımından aynı öneme sahiptir. - Ortalama stok gün sayısını almak: Yukarıdaki sistemin bir türevi olarak ele alınabilir. Tüm stoklar sistemi etkilemektedir. Elma ile armut toplanmamaktadır ve bir kısım stokların gereksiz etkisi azaltılmıştır.
- Stok tutarlarnın alınması: Stok gün sayısı olarak stokların toplam tutarları hesaplanır ve günlük ortalama satılan ürünün malzeme maliyetine bölünerek stok gün sayısı hesaplanır. Bu sistemde stokların tutarlarının önemi ele alınırken aynı zamanda düşük maliyetleri stokların sisteme etkisi de sağlanarak önemli ilerleme kaydedilmiştir.
Bu sistemin en önemli sakıncası maliyetlerin hesaplanması v.b. çalışmaların kolayca yapılamamasıdır. Bunun nedeni satılan malın maliyetinin bir şekilde hesaplanması gerektiğinden, değer akışı analizi yapan ekibin ek bilgiye ulaşmasının zaman almasıdır.